ជាមួយនឹងការបញ្ចប់នៃការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកឆ្នាំ 2024 ការបោះឆ្នោតឡើងវិញរបស់លោក Donald Trump ជាប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិកគឺពិតជាត្រូវបានកំណត់ថានឹងបង្កឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរជាបន្តបន្ទាប់នៅក្នុងទិដ្ឋភាពសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក។ សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា នេះក៏ជាការចាប់ផ្តើមនៃដំណាក់កាលថ្មីមួយក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួន ដែលពោរពេញទៅដោយភាពច្បាស់លាស់ និងឱកាសសក្តានុពលជាច្រើន។
លោកបណ្ឌិត ឌុច ដារិន្ទ សេដ្ឋកិច្ចវិទូ និងជាសាស្ត្រាចារ្យនៃសាលាភូមិន្ទរដ្ឋបាល បាននិយាយកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា ពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគរបស់កម្ពុជាអាចជួបប្រទះនឹងការចាប់ផ្តើមថ្មីក្នុងអំឡុងពេលអាណត្តិទីពីររបស់ លោក Donald Trump ។
សង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មចិន-អាមេរិកអាចនឹងបន្តកើនឡើង
ហើយកម្ពុជាត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងប្រឈមមុខនឹងឱកាសជាច្រើន
I. ឧស្សាហកម្មផលិតកម្មនឹងផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងខ្លាំងមកកម្ពុជា
ប្រសិនបើប្រធានាធិបតីជាប់ឆ្នោតអាមេរិក លោក Donald Trump បំពេញតាមការសន្យារបស់លោកក្នុងការដំឡើងពន្ធដ៏ធំលើប្រទេសចិន ភាពតានតឹងពាណិជ្ជកម្មរវាងចិន និងអាមេរិកទំនងជានឹងបន្តកើតមាន ឬសូម្បីតែកើនឡើង។ គោលនយោបាយពន្ធរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ជារឿយៗត្រូវទទួលរងការកែសម្រួលយ៉ាងសំខាន់ ដែលនាំឱ្យមានការកើនឡើងនូវសម្ពាធពន្ធ និងការចំណាយលើការអនុលោមតាមច្បាប់សម្រាប់អាជីវកម្មសកល។ ក្នុងនាមជាចំណុចក្តៅនៃការវិនិយោគដែលកំពុងរីកចម្រើនជាមួយនឹងតម្លៃផលិតកម្មទាបធៀបនឹងបណ្តាប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ផ្សេងទៀត ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានកំណត់ដើម្បីចាប់យកឱកាសដ៏អស្ចារ្យមួយ។
នៅពេលដែលឥទ្ធិពលនៃសង្រ្គាមពាណិជ្ជកម្មនៅតែបន្តកាន់តែខ្លាំង ឧស្សាហកម្មផលិតកម្មដែលពឹងផ្អែកលើកម្លាំងពលកម្ម និងតម្លៃដែលប្រកួតប្រជែងជាងមុន ដូចជាសម្លៀកបំពាក់ ទំនិញប្រើប្រាស់ក្នុងផ្ទះ គ្រឿងអេឡិចត្រូនិច គ្រឿងអគ្គិសនី និងការផលិតគ្រឿងបន្លាស់មេកានិក អាចផ្លាស់ប្តូរពីប្រទេសចិន ឬតំបន់ផ្សេងទៀតដែលរងផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដោយ សង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មមកកម្ពុជា។ នេះនឹងជំរុញឱ្យមានការកើនឡើងនៃការបញ្ជាទិញផលិតកម្មរបស់ប្រទេសកម្ពុជា និងពង្រីកសមត្ថភាពផលិតកម្មរោងចក្របន្ថែមទៀត។
នៅក្នុងរលកថ្មីនៃការផ្លាស់ទីលំនៅរោងចក្រ ប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងទាក់ទាញការផ្ទេរបន្ថែមនូវឧស្សាហកម្មដែលមានតម្លៃ និងបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់។ ចង្កោមឧស្សាហកម្ម នឹងពង្រីកបន្ថែមទៀត ដោយនាំមកនូវបច្ចេកវិទ្យាទំនើប បទពិសោធន៍គ្រប់គ្រង និងគំនិតច្នៃប្រឌិត។ កត្តាទាំងនេះនឹងជំរុញឱ្យមានទំនើបកម្ម និងបម្រែបម្រួលដ៏ឆ្លាតវៃនៃឧស្សាហកម្មប្រពៃណីរបស់កម្ពុជា។
ការផ្លាស់ប្តូរឧស្សាហកម្មក៏នឹងបង្កើតឱកាសការងារមួយចំនួនធំនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដោយស្រូបយកកម្លាំងពលកម្ម និងបង្កើនប្រាក់ចំណូលគ្រួសារ។ ទន្ទឹមនឹងនោះ វានឹងជំរុញការអភិវឌ្ឍន៍កិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៃឧស្សាហកម្មនៅផ្នែកផ្គត់ផ្គង់ និងចែកចាយ ដូចជាការកែច្នៃវត្ថុធាតុដើម ការផលិតសម្ភារៈជំនួយ និងភស្តុភារជាដើម។ នេះនឹងរួមចំណែកដល់ការពន្លឿនកំណើនសេដ្ឋកិច្ច បង្កើនប្រសិទ្ធភាពរចនាសម្ព័ន្ធឧស្សាហកម្ម និង ផ្តល់នូវផលិតផលចម្រុះបន្ថែមទៀតសម្រាប់ទីផ្សារអន្តរជាតិ ដូច្នេះជំហររបស់កម្ពុជាត្រូវបានលើកកម្ពស់ក្នុងវិស័យផលិតកម្មពិភពលោក។
II. ការលើកទឹកចិត្តផ្នែកពន្ធរបស់កម្ពុជានឹងជំរុញឲ្យមានការរីកចម្រើននៃការវិនិយោគ
វាអាចទៅរួចដែលថាអាណត្តិទីពីររបស់ លោក Donald Trump នឹងនាំមកនូវការផ្លាស់ប្តូរដោយជៀសមិនរួចចំពោះគោលនយោបាយពន្ធ។ អាជីវកម្មសកល ក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីបង្កើនប្រសិទ្ធភាពរចនាសម្ព័ន្ធពន្ធរបស់ពួកគេ និងកាត់បន្ថយការចំណាយ នឹងកាន់តែសកម្មក្នុងការស្វែងរកទីតាំងវិនិយោគនៅបរទេសដែលផ្តល់ការលើកទឹកចិត្តពន្ធ។
បើប្រៀបធៀបទៅនឹងប្រទេសជិតខាងដូចជា វៀតណាម ម៉ាឡេស៊ី និងថៃ កម្ពុជាផ្តល់តម្លៃថោកជាងលើកម្លាំងពលកម្ម ថោកជាងការជួលឃ្លាំង និងដី។ ជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសនៅអាស៊ីដែលមានការចំណាយអាជីវកម្មសរុបទាប។ សម្រាប់សហគ្រាសផលិតកម្មដែលពឹងផ្អែកលើកម្លាំងពលកម្ម ប្រទេសកម្ពុជាគឺជាជម្រើសដ៏ប្រសើរបំផុតមួយសម្រាប់ការគ្រប់គ្រងការចំណាយ។
លើសពីនេះ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាផ្តល់គោលនយោបាយលើកលែងពន្ធរហូតដល់ប្រាំបួនឆ្នាំសម្រាប់គម្រោង វិនិយោគដែលមានលក្ខណៈសម្បត្តិគ្រប់គ្រាន់ (QIP) អាជីវកម្មនៅក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស (SEZs) និងសហគ្រាសក្នុងវិស័យអភិវឌ្ឍន៍សំខាន់ៗដូចជា ឧស្សាហកម្មច្នៃប្រឌិត និងបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់ ការនាំចេញឧស្សាហកម្មតម្រង់ទិស ទេសចរណ៍ កសិកម្ម ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងថាមពល។ នេះធ្វើឱ្យគុណសម្បត្តិរបស់កម្ពុជាក្នុងការទាក់ទាញឧស្សាហកម្មផលិតកម្មឱ្យកាន់តែមានភាពលេចធ្លោ ហើយនឹងទាក់ទាញក្រុមហ៊ុនផលិតកម្មអន្តរជាតិកាន់តែច្រើនដែលស្វែងរកការកាត់បន្ថយពន្ធដោយស្របច្បាប់ និងកាត់បន្ថយការចំណាយសរុបដើម្បីបង្កើតកិច្ចប្រតិបត្តិការ និងសាងសង់រោងចក្រនៅកម្ពុជា។
ជាងនេះទៅទៀត កម្ពុជាអនុវត្តគោលនយោបាយសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរីបើកចំហ ជាមួយនឹងសេរីភាពខ្ពស់ក្នុងសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច គ្មានការគ្រប់គ្រងការប្តូរប្រាក់បរទេស និងចលនាមូលធនដោយសេរី។ បរិយាកាសវិនិយោគដែលមានស្ថេរភាព និងធូរស្រាល់នេះមានភាពទាក់ទាញជាពិសេសចំពោះក្រុមហ៊ុនដែលកំពុងស្វែងរកកំណើនប្រកបដោយស្ថេរភាព និងប្រតិបត្តិការហិរញ្ញវត្ថុដែលអាចបត់បែនបាន ជាពិសេសនៅក្នុងបរិយាកាសវិនិយោគសកលដែលប្រែប្រួលដោយសារគោលនយោបាយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។
III. ការបន្តភាពរឹងមាំនៃប្រាក់ដុល្លារអាមេរិកនឹងទាក់ទាញ / កៀគរមូលនិធិកាន់តែច្រើនមកកម្ពុជា
លោក Michael Klein អ្នកស្រាវជ្រាវជាន់ខ្ពស់នៅ Chatham House បាននិយាយថា ទោះបីជាលោក Donald Trump ខ្លួនឯងអាចសង្ឃឹមសម្រាប់ប្រាក់ដុល្លារដែលខ្សោយដើម្បីកាត់បន្ថយឱនភាពពាណិជ្ជកម្មរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកក៏ដោយ ប៉ុន្តែប្រាក់ដុល្លារទំនងជានឹងឡើងថ្លៃក្នុងអំឡុងពេលកាន់តំណែងរបស់គាត់។
ហើយទីផ្សារបានទទួលស្គាល់នូវលទ្ធភាពនៃប្រាក់ដុល្លារដ៏រឹងមាំក្នុងអំឡុងពេលអាណត្តិរបស់លោកប្រធានាធិបតី Donald Trump សន្ទស្សន៍ប្រាក់ដុល្លារអាមេរិកបានកើនឡើងប្រហែល ៣% ក្នុងរយៈពេលមួយខែកន្លងមកនេះ។ យោងតាមសារព័ត៌មាន Huifeng News គិតត្រឹមថ្ងៃទី ២២ ខែវិច្ឆិកា សន្ទស្សន៍ប្រាក់ដុល្លារបានកើនឡើងលើសពីសញ្ញា ១០៨.០០ ជាមួយនឹងការកើនឡើងប្រចាំថ្ងៃ ០.៩៣% ។
នៅពេលដែលប្រាក់ដុល្លារអាមេរិកនៅតែរឹងមាំ អ្នកវិនិយោគអន្តរជាតិមានទំនោរក្នុងការបែងចែកមូលនិធិមក កម្ពុជា ដែលប្រើប្រាស់ប្រាក់ដុល្លារជារូបិយប័ណ្ណរបស់ខ្លួន ដើម្បីកាត់បន្ថយហានិភ័យដែលទាក់ទងនឹងការប្រែប្រួលអត្រាប្តូរប្រាក់ដែលអាចប៉ះពាល់ដល់តម្លៃទ្រព្យសកម្ម។ សេដ្ឋកិច្ចជាប្រាក់ដុល្លាររបស់ប្រទេសកម្ពុជាដើរតួនាទីជា "កំពង់ផែ" មានស្ថេរភាពដែលអ្នកវិនិយោគមិនមានការព្រួយបារម្ភអំពីការធ្លាក់ចុះទ្រព្យសកម្មយ៉ាងខ្លាំងដោយសារការធ្លាក់ថ្លៃរូបិយប័ណ្ណក្នុងស្រុក។ តាមទស្សនៈនៃចិត្តសាស្ត្រវិនិយោគិន និងការនិយមបែងចែកដើមទុន កម្ពុជាមានលក្ខខណ្ឌជាមូលដ្ឋានក្នុងការទាក់ទាញមូលនិធិអន្តរជាតិក្នុងបរិបទនៃប្រាក់ដុល្លារដ៏រឹងមាំ។
ទន្ទឹមនឹងនេះ ប្រាក់ដុល្លារដ៏រឹងមាំក៏ជួយលើកកម្ពស់ការប្រកួតប្រជែងផលិតផលនាំចេញរបស់កម្ពុជាផងដែរ។ ផលិតផលដែលមានតម្លៃជាដុល្លារអាមេរិក នឹងមានអត្ថប្រយោជន៍កាន់តែច្រើននៅលើទីផ្សារអន្តរជាតិ ដោយទាក់ទាញអ្នកទិញអន្តរជាតិកាន់តែច្រើន និងជំរុញកំណើននៃការនាំចេញរបស់កម្ពុជា។ នេះនឹងធ្វើអោយប្រសើរឡើងនូវសមតុល្យនៃការទូទាត់របស់កម្ពុជាប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ប្រមូលទុនបម្រុងប្តូរប្រាក់បរទេសកាន់តែច្រើន និងផ្តល់ជំនួយផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុពីការណែនាំឱ្យប្រើប្រាស់នូវបច្ចេកវិទ្យា និងឧបករណ៍ទំនើបៗ ដូច្នេះវាជំរុញ ឧស្សាហកម្មកាន់តែប្រសើរ និងបង្កើតវដ្តវិជ្ជមាននៃការអភិវឌ្ឍន៍ឧស្សាហកម្ម និងពាណិជ្ជកម្ម។
IV. កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីកម្ពុជា-ចិនធ្វើឱ្យស៊ីជម្រៅកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ
ប្រទេសកម្ពុជាដែលស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ស្នូលនៃអាស៊ីអាគ្នេយ៍ អាចដើរតួនាទីកាន់តែសកម្មក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងអាស៊ាន និងទូទាំងតំបន់អាស៊ី ដោយសារកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដ៏រឹងមាំជាមួយប្រទេសចិន និងការបង្ហាញឥទ្ធិពលនៃកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីកម្ពុជា-ចិន (CCFTA) ។
ក្នុងអំឡុងពេលអាណត្តិទីពីររបស់លោក Donald Trump សហរដ្ឋអាមេរិកអាចនឹងកែសម្រួលគោលនយោបាយរបស់ខ្លួនឆ្ពោះទៅរកអាស៊ី ដែលអាចជំរុញឱ្យប្រទេសក្នុងតំបន់វាយតម្លៃឡើងវិញ និងកែសម្រួលយុទ្ធសាស្រ្តសហប្រតិបត្តិការបរទេសរបស់ពួកគេ។ កម្ពុជាអាចចាប់យកឱកាសនេះ ដើម្បីពង្រឹងសមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនជាមួយរដ្ឋសមាជិកអាស៊ានផ្សេងទៀត និងជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើវិស័យដូចជា ការសម្របសម្រួលពាណិជ្ជកម្មឆ្លងដែន និងការអភិវឌ្ឍន៍កិច្ចសហប្រតិបត្តិការឧស្សាហកម្ម។
ដោយប្រើកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីកម្ពុជា-ចិនជាគំរូ កម្ពុជាអាចចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងការចរចា CCFTA ឬបង្កើតភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ច និងពាណិជ្ជកម្មកាន់តែជិតស្និតជាមួយប្រទេសសេដ្ឋកិច្ចសំខាន់ៗនៅអាស៊ីដូចជាជប៉ុន និងកូរ៉េខាងត្បូង ក៏ដូចជាជាមួយបណ្តាប្រទេសអឺរ៉ុប។ សម្រាប់ក្រុមហ៊ុននៅអឺរ៉ុប ជប៉ុន និងតំបន់ផ្សេងទៀត កម្ពុជាផ្ដល់សេវាជាច្រកផ្លូវដ៏ល្អមួយដើម្បីចូលទៅក្នុងទីផ្សារអាស៊ី និងទាញយកសក្តានុពលនៃទីផ្សារដែលកំពុងរីកចម្រើន។
តាមការព្យាកររបស់មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ ការរំពឹងទុកនៃការអភិវឌ្ឍពាណិជ្ជកម្មរបស់ប្រទេសកម្ពុជាមានភាពរីកចម្រើនខ្លាំង។ តាមការរំពឹងទុកថានៅឆ្នាំ ២០២៥ ទំហំពាណិជ្ជកម្មរបស់កម្ពុជានឹងកើនលើស៦០ពាន់លានដុល្លារ ហើយនៅឆ្នាំ ២០២៨ នឹងឡើងដល់ ៧៧ ពាន់លានដុល្លារ ។ ការព្យាករណ៍កំណើននេះពិតជាបង្ហាញពីការកើនឡើងរបស់កម្ពុជានៅក្នុងទីផ្សារពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក។
តាមទស្សនៈទីផ្សារពិភពលោក កម្ពុជាកំពុងពង្រីកវិសាលភាពពាណិជ្ជកម្មរបស់ខ្លួនដោយចូលរួមក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងសេដ្ឋកិច្ច និងពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិផ្សេងៗ ដូចជាភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចគ្រប់ជ្រុងជ្រោយក្នុងតំបន់ ( RCEP) ដែលធ្វើឱ្យវាក្លាយជាច្រកទ្វារដ៏សំខាន់មួយទៅកាន់ទីផ្សារអាស៊ាន។ កម្ពុជាក៏បានក្លាយជាមជ្ឈមណ្ឌលដ៏សំខាន់សម្រាប់ក្រុមហ៊ុនពិភពលោកក្នុងការបង្កើត និងពង្រីកអាជីវកម្មរបស់ពួកគេនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដោយជួយសហគ្រាសកាន់តែច្រើនឡើងលោតពីទីផ្សារក្នុងតំបន់ទៅកាន់ទីផ្សារពិភពលោក និងការពង្រឹងជំហរ និងជំហររបស់ក្រុមហ៊ុនដៃគូរបស់ពួកគេនៅក្នុងទិដ្ឋភាពពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក។
បទពិសោធន៍ប្រវត្តិសាស្ត្រប្រាប់យើងថាឱកាស និងបញ្ហាប្រឈមច្រើនតែដើរទន្ទឹមគ្នា។ តាមទស្សនវិស័យឱកាសទាំងនេះអាចក្លាយជាកម្លាំងចលករសម្រាប់ការផ្លាស់ប្តូរឧស្សាហកម្ម និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ចដ៏រឹងមាំរបស់កម្ពុជា។ កម្ពុជាមានទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មយ៉ាងជិតស្និទ្ធជាមួយចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិក ហើយប្រសិនបើភាពតានតឹងពាណិជ្ជកម្មរវាងចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិកកើនឡើង វាអាចប៉ះពាល់ដោយប្រយោលដល់ការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា។
បញ្ហាប្រឈមដែលអាចកើតមានសម្រាប់កម្ពុជា
I. បញ្ហាប្រឈមសក្តានុពលក្នុងទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ច និងពាណិជ្ជកម្ម
ទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចរវាងប្រទេសកម្ពុជា និងសហរដ្ឋអាមេរិកមានលក្ខណៈស្មុគស្មាញ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត សហរដ្ឋអាមេរិក គឺជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មដ៏សំខាន់មួយរបស់កម្ពុជា និងជាទីផ្សារនាំចេញដ៏ធំបំផុតមួយរបស់ខ្លួន។
យោងតាមទិន្នន័យ ក្នុងរយៈពេលប្រាំបួនខែដំបូងនៃឆ្នាំ ២០២៤ ពាណិជ្ជកម្មរបស់កម្ពុជាជាមួយសហរដ្ឋអាមេ រិកឈានដល់ ៧.៨ ពាន់លានដុល្លារ កើនឡើង ១០.២ % ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ។ ក្នុងនោះ ការនាំចេញរបស់កម្ពុជាទៅកាន់សហរដ្ឋអាមេរិកសម្រេចបាន ៧.៦១ ពាន់លានដុល្លារ កើនឡើង ១០.៣ % ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ខណៈការនាំចូលពីសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រេចបាន ១៩០ លានដុល្លារអាមេរិកកើនឡើង ៦.៧ % ។
ម៉្យាងវិញទៀត គោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្ម និងគោលជំហរការទូតរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកចំពោះកម្ពុជាតែងតែមានការប្រែប្រួល ដែលនាំមកនូវភាពមិនច្បាស់លាស់មួយដល់សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា។
នៅឆ្នាំ ២០២០ សហរដ្ឋអាមេរិកបានដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះទូទៅ (GSP) របស់កម្ពុជា ដោយសារបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរទាក់ទងនឹងសិទ្ធិការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស។ ក្នុងអំឡុងពេលយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ២០២៤ លោក Donald Trump ក៏បានបញ្ជាក់ផងដែរថា ប្រសិនបើជាប់ឆ្នោតឡើងវិញ លោកនឹងដាក់ពន្ធ ១០% លើទំនិញនាំចូលទាំងអស់។ ប្រសិនបើសហរដ្ឋអាមេរិករឹតបន្តឹងគោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មរបស់ខ្លួនចំពោះកម្ពុជានាពេលអនាគត ពាណិជ្ជកម្មក្រៅប្រទេសរបស់កម្ពុជាអាចរងផលប៉ះពាល់។ អាជីវកម្មនៅក្នុងឧស្សាហកម្មជាច្រើនអាចប្រឈមមុខនឹងហានិភ័យដូចជាបង្រួមប្រាក់ចំណេញពាណិជ្ជកម្ម បរិមាណបញ្ជាទិញកាត់បន្ថយ និងការកើនឡើងថ្លៃដើម។ នេះក៏អាចប៉ះពាល់ដល់ការងារសម្រាប់កម្មករកម្ពុជា និងអាចបង្កឱ្យមានប្រតិកម្មសង្វាក់នៅក្នុងឧស្សាហកម្មដែលពាក់ព័ន្ធ អាស្រ័យហេតុនេះផលប៉ះពាល់ដល់ស្ថេរភាពទាំងមូលនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា។
II. អាជីវកម្ម និងស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុអាចប្រឈមមុខនឹងហានិភ័យហិរញ្ញវត្ថុខ្ពស់ជាង
បន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតរបស់លោក Donald Trump ការប្រែប្រួលទីផ្សារហិរញ្ញវត្ថុពិភពលោកបានកើតឡើងរួចហើយ។ សម្រាប់ប្រទេសមួយដូចជាកម្ពុជា ដែលមិនមានការគ្រប់គ្រងការប្តូរប្រាក់បរទេសដ៏តឹងរ៉ឹង និងកន្លែងដែលប្រាក់ដុល្លារអាមេរិកចរាចរដោយសេរី ការផ្លាស់ប្តូរអត្រាប្តូរប្រាក់ដុល្លារ ការកែសម្រួលគោលនយោបាយអត្រាការប្រាក់ និងការប្រែប្រួលនៃទីផ្សារវិនិយោគអាចបង្ហាញពីភាពមិនច្បាស់លាស់ដល់ទីផ្សារហិរញ្ញវត្ថុរបស់កម្ពុជា។
កម្ពុជាអាចរងផលប៉ះពាល់ដោយប្រយោលពីគោលនយោបាយហិរញ្ញវត្ថុរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ ការកែសម្រួលគោលនយោបាយហិរញ្ញវត្ថុរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកជារឿយៗផ្លាស់ប្តូរការបែងចែកមូលធនជាសកល ដែលអាចជះឥទ្ធិពលដោយប្រយោលដល់លំហូរមូលធនរបស់កម្ពុជា និងការផ្លាស់ប្តូរនៅក្នុងទីផ្សារហិរញ្ញវត្ថុរបស់ខ្លួន។ ជាលទ្ធផល ធុរកិច្ច និងស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជាអាចប្រឈមមុខនឹងហានិភ័យហិរញ្ញវត្ថុខ្ពស់ជាង។
របៀបដែលកម្ពុជាអាចទប់ទល់នឹងភាពមិនច្បាស់លាស់នាពេលអនាគត
បើក្រឡេកមើលយុទ្ធសាស្ត្រថ្មីៗរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា វាច្បាស់ណាស់ថាសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាបានអភិវឌ្ឍកម្រិតនៃភាពធន់។ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទាំងពីរកំពុងបន្តពង្រឹងគុណសម្បត្តិដែលប្រមូលបានពីមុនរបស់ខ្លួន និងកែសម្រួលគោលនយោបាយឆ្លើយតបរបស់ខ្លួនដោយបត់បែន ដើម្បីចាប់យកឲ្យបានត្រឹមត្រូវនូវរាល់ឱកាស អភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយសក្តានុពល។
I. យុទ្ធសាស្ត្រពហុវិស័យ ដើម្បីជំរុញការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចចម្រុះ
ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបាននឹងកំពុងធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនូវរចនាសម្ព័ន្ធឧស្សាហកម្ម និងលើកកម្ពស់ការធ្វើពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ច ដោយការអនុវត្តផែនការយុទ្ធសាស្រ្ត និងគោលនយោបាយអំណោយផលលើវិស័យជាច្រើន រួមទាំងឧស្សាហកម្ម កសិកម្ម សេវាកម្ម និងឧស្សាហកម្មដែលកំពុងរីកចម្រើន។
រដ្ឋាភិបាលបាននិងកំពុងណែនាំយ៉ាងសកម្ម និងជំរុញឧស្សាហកម្មដែលកំពុងរីកចម្រើនជាមួយនឹងមាតិកាបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់ ដើម្បីកាត់បន្ថយការពឹងផ្អែកលើវិស័យកាត់ដេរ ដែលជាការផ្តោតសំខាន់លើឧស្សាហកម្មតែមួយ។ គិតត្រឹមឆមាសទី១ ឆ្នាំ២០២៤ កម្ពុជាបានអនុម័តគម្រោងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចចំនួន ៤៦ ក្នុងនោះ ៣៦ កំពុងដំណើរការ។ តំបន់សេដ្ឋកិច្ចទាំងនេះដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការទាក់ទាញវិនិយោគិនបរទេស ជាពិសេសនៅក្នុងឧស្សាហកម្មដែលកំពុងរីកចម្រើន។
ទន្ទឹមនឹងការធានាឱ្យមានស្ថេរភាពនៃផលិតកម្មកសិផលសំខាន់ៗ រដ្ឋាភិបាលផ្តោតលើការអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មកសិ-កែច្នៃ ដើម្បីពង្រីកខ្សែសង្វាក់ឧស្សាហកម្ម និងបង្កើនតម្លៃបន្ថែមនៃផលិតផលកសិកម្ម។ ក្នុងវិស័យសេវាកម្ម វិធីសាស្រ្តពហុភាគីកំពុងត្រូវបានអនុវត្ត៖ ឧស្សាហកម្មទេសចរណ៍បន្តស្វែងរកធនធានទេសចរណ៍ដែលមានតែមួយគត់ និងកែលម្អគុណភាពសេវាកម្ម ឧស្សាហកម្មសេវាកម្មហិរញ្ញវត្ថុកំពុងដំណើរការប្រព័ន្ធរបស់ខ្លួន និងបង្កើតអាជីវកម្មរបស់ខ្លួនជាបណ្តើរៗ ហើយឧស្សាហកម្មសេវាកម្មភ័ស្តុភារកំពុងពន្លឿនការអភិវឌ្ឍន៍ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងបង្កើនកម្រិតព័ត៌មាន។
II. ការពង្រឹងការអភិវឌ្ឍន៍ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងការកែលម្អសមត្ថភាពដឹកជញ្ជូន និងកម្រិតនៃសេវាកម្មនៃប្រព័ន្ធដឹកជញ្ជូន
ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការនៃការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចកាន់តែល្អប្រសើរ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបាននិងកំពុងបង្កើនកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះដោយផ្តោតលើការដឹកជញ្ជូន អគ្គិសនី ការផ្គត់ផ្គង់ទឹក និងប្រព័ន្ធធារាសាស្រ្ត ក៏ដូចជាទំនាក់ទំនង។
ក្នុងដំណាក់កាលនេះ រដ្ឋាភិបាលកំពុងរៀបចំផែនការយ៉ាងសកម្ម និងសាងសង់បណ្តាញដឹកជញ្ជូនថ្មី រួមទាំងផ្លូវល្បឿនលឿន ស្ពាន ផ្លូវដែក និងអាកាសយានដ្ឋាន។ ហើយក៏កំពុងសហការជាមួយប្រទេសចិន និងប្រទេសជិតខាងដើម្បីបង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើថាមពលស្អាតដែលមានស្ថេរភាព និងអាចទុកចិត្តបាន ដូចជាវារីអគ្គិសនី និងថាមពលពន្លឺព្រះអាទិត្យ ការស្វែងរកថាមពលបៃតង ដើម្បីដោះស្រាយសន្តិសុខ និងភាពជឿជាក់នៃការផ្គត់ផ្គង់អគ្គិសនីក្នុងតំបន់។ លើសពីនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលបន្តវិនិយោគលើការពង្រីកបណ្តាញទំនាក់ទំនង បង្រួមការបែងចែកឌីជីថលនៅតាមជនបទ ជំរុញការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចឌីជីថល និងពង្រឹងការអនុវត្តបច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មានក្នុងវិស័យផ្សេងៗដូចជា រដ្ឋាភិបាលអេឡិចត្រូនិក ពាណិជ្ជកម្មអេឡិចត្រូនិក ការទូទាត់តាមអេឡិចត្រូនិក និងការដឹកជញ្ជូនដ៏ឆ្លាតវៃ។
III. វិធានការពហុភាគីដើម្បីបង្កើនអត្ថប្រយោជន៍ប្រកួតប្រជែងនៃកម្លាំងពលកម្មក្នុងស្រុក
ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងតម្រូវការធនធានមនុស្សសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានជំរុញយ៉ាងសកម្មនូវកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធអប់រំ ការបង្កើនការវិនិយោគលើការអប់រំជាមូលដ្ឋាន និងការកែលម្អសម្ភារៈបរិក្ខារផ្នែករឹងរបស់សាលារៀន។ វាបានបង្កើត និងអនុវត្តគំនិតផ្តួចផ្តើម ដើម្បីបង្កើនគុណភាពអប់រំ ពង្រឹងការអភិវឌ្ឍន៍គ្រូបង្រៀន និងផ្តោតលើការបណ្តុះគុណភាព និងសមត្ថភាពអនុវត្តជាក់ស្តែងរបស់សិស្ស។ ការបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈត្រូវបានពង្រឹងដោយកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយសហគ្រាស និងស្ថាប័ន ហើយកម្មវិធីបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈសម្បូរបែប និងចម្រុះត្រូវបានដាក់ឱ្យដំណើរការ ហើយវិសាលភាពនៃការបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈត្រូវបានពង្រីកដល់តំបន់ជនបទ ដើម្បីគាំទ្រដល់កំណើននៃសហគ្រាសក្នុងស្រុក និងធានាឱ្យបានការប្រកួតប្រជែងសកលនៃកម្លាំងពលកម្មក្នុងស្រុក។
IV. ការកែលម្អប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុ និងការពង្រឹងការគ្រប់គ្រងហានិភ័យហិរញ្ញវត្ថុ
នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកំពុងកែលម្អ និងអភិវឌ្ឍប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុរបស់ខ្លួនឥតឈប់ឈរហើយចំនួន និងទំហំប្រតិបត្តិការរបស់គ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុ ដូចជាធនាគារ និងស្ថាប័នមូលបត្រក៏កំពុងរីកចម្រើនឥតឈប់ឈរ ហើយស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុទាំងនេះបានបង្កើតសេវាហិរញ្ញវត្ថុចម្រុះសម្រាប់សហគ្រាសដែលអាចបំពេញតម្រូវការហិរញ្ញវត្ថុរបស់ពួកគេប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។
លើសពីនេះ កម្ពុជាបានសហការយ៉ាងសកម្មជាមួយធនាគារពិភពលោក ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី និងស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិផ្សេងទៀត ដើម្បីអនុវត្តគម្រោងមួយចំនួន ហើយបានទទួលការគាំទ្រផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ និងជំនួយបច្ចេកទេសយ៉ាងច្រើន។ ទន្ទឹមនឹងនោះ ពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយ៉ាងសកម្មជាមួយស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុក្នុងប្រទេសជិតខាង ដើម្បីលើកកម្ពស់អាជីវកម្មហិរញ្ញវត្ថុឆ្លងដែនជាមួយប្រទេសជិតខាង និងផ្តល់សេវាហិរញ្ញវត្ថុងាយស្រួលសម្រាប់ពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគអន្តរជាតិរបស់សហគ្រាស។
ជាការពិតណាស់ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏កំពុងបន្តកែលម្អប្រព័ន្ធនិយ័តកម្មហិរញ្ញវត្ថុ ការបង្កើតច្បាប់ និងបទប្បញ្ញត្តិហិរញ្ញវត្ថុត្រឹមត្រូវ ពង្រឹងការសម្របសម្រួល និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងចំណោមភ្នាក់ងារនិយ័តកម្មហិរញ្ញវត្ថុ ធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនូវប្រសិទ្ធភាពបទប្បញ្ញត្តិ និងបង្កើតការរួមបញ្ចូលគ្នានៃបទប្បញ្ញត្តិ។
V. ការពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងតំបន់ ដើម្បីសម្រេចបាននូវការតភ្ជាប់ក្នុងតំបន់
ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ ដោយបានចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំអាស៊ានកម្រិតខ្ពស់ផ្សេងៗ សកម្មភាពការទូត និងយន្តការពិគ្រោះយោបល់នយោបាយ។ កម្ពុជាបានដើរតួនាទីក្នុងការកសាងសហគមន៍នយោបាយ-សន្តិសុខអាស៊ាន និងបានចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធក្រោមកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ចមហាអនុតំបន់មេគង្គ (GMS) ដែលធ្វើការឆ្ពោះទៅរកការតភ្ជាប់ក្នុងតំបន់។ ប្រទេសនេះក៏បានឆ្លើយតបជាវិជ្ជមានចំពោះគំនិតផ្តួច ផ្តើមខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវរបស់ប្រទេសចិន ដោយបានសហការយ៉ាងទូលំទូលាយជាមួយប្រទេសចិនក្នុងវិស័យដូចជា ការអភិវឌ្ឍន៍ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ការអភិវឌ្ឍន៍សួនឧស្សាហកម្ម និងទេសចរណ៍។
ទន្ទឹមនឹងនេះ កម្ពុជាបានពង្រឹងពាណិជ្ជកម្មឆ្លងព្រំដែនជាមួយប្រទេសថៃ បង្កើតកំពង់ផែពាណិជ្ជកម្ម និងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចជាច្រើននៅតាមតំបន់ព្រំដែន។ បានបន្តកិច្ចសហប្រតិបត្តិការឧស្សាហកម្មជាមួយវៀតណាម ជាពិសេសក្នុងវិស័យវាយនភណ្ឌ កាត់ដេរ និងកែច្នៃផលិតផលកសិកម្ម និងបានធ្វើការជាមួយប្រទេសឡាវក្នុងវិស័យថាមពលវារីអគ្គីសនី រួមចំណែកដល់ការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសទាំងពីរ និងការពង្រឹងសន្តិសុខថាមពលក្នុងតំបន់។
ភាពមិនអាចទាយទុកជាមុនបាននៃគោលនយោបាយរបស់លោក Donald Trump តែងតែជាអថេរដ៏សំខាន់នៅក្នុងទិដ្ឋភាពសេដ្ឋកិច្ចអន្តរជាតិ។ ភាពមិនស៊ីសង្វាក់គ្នានៃគោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្ម និងកិច្ចការបរទេសរបស់រដ្ឋបាលដំបូងរបស់លោក បានបង្កការលំបាកដល់ប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសជាច្រើនទៀតក្នុងការរៀបចំយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ច។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ឥឡូវនេះកម្ពុជាបានត្រួសត្រាយផ្លូវអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ដោយផ្តោតលើការអភិវឌ្ឍឧស្សាហកម្មរបស់ខ្លួន និងការសាងសង់ដោយប្រុងប្រយ័ត្ននូវប្លង់ឧស្សាហកម្មចម្រុះ។ នេះមិនត្រឹមតែអនុញ្ញាតឱ្យសេដ្ឋកិច្ចដំណើរការដោយរលូនប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងបានពង្រឹងយ៉ាងខ្លាំងនូវការប្រកួតប្រជែងរបស់ប្រទេស សមត្ថភាពទប់ទល់នឹងការប៉ះទង្គិចពីខាងក្រៅ និងការបង្កើនការចូលរួមរបស់ខ្លួននៅក្នុងខ្សែសង្វាតម្លៃសកល។ សន្ទុះនៃការអភិវឌ្ឍន៍ជាវិជ្ជមានដែលកម្ពុជាបង្ហាញនាពេលនេះ គឺជាការឆ្លើយតបដ៏មានឥទ្ធិពលចំពោះបរិយាកាសខាងក្រៅដែលងាយនឹងបង្កជាហេតុ ហើយបានដាក់មូលដ្ឋានគ្រឹះដ៏រឹងមាំសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍រយៈពេលវែងនៃសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួន។
Cambodia
